Theo quy định hiện hành, các TCTD được xem xét cho vay bằng ngoại tệ đối với nhu cầu thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ nếu khách hàng có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất kinh doanh để trả nợ vay.
Tuy nhiên, ở Dự thảo Thông tư mới, việc cho vay ngoại tệ đối với nhu cầu này được chi tiết hóa thành 3 nội dung. Thứ nhất, cho vay ngắn hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ nhằm thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh hàng hoá để phục vụ nhu cầu trong nước khi khách hàng vay có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh để trả nợ vay được thực hiện đến hết ngày 31/3/2019.
Thứ hai, cho vay trung, dài hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ khi khách hàng vay có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh để trả nợ vay được thực hiện đến hết ngày 30/9/2019.
Riêng đối với cho vay ngắn hạn để thanh toán ra nước ngoài tiền nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ nhằm thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh hàng hoá xuất khẩu khi khách hàng vay có đủ ngoại tệ từ nguồn thu sản xuất, kinh doanh để trả nợ vay được thực hiện không có giới hạn về thời gian.
Theo NHNN Việt Nam, quy định này nhằm thực hiện lộ trình kiểm soát cho vay ngoại tệ theo hướng thu hẹp các nhu cầu vay vốn. Qua theo dõi số liệu tín dụng ngoại tệ những tháng đầu năm 2018 cũng cho thấy, tín dụng ngắn hạn ngoại tệ liên tục tăng qua các tháng và cao hơn nhiều so với cùng kỳ các năm gần đây, chủ yếu do tỷ giá ổn định dẫn đến việc vay ngoại tệ ngắn hạn có lợi do lãi suất ngoại tệ (USD) vay thấp hơn tương đối so với lãi suất vay VND. “Vì vậy tín dụng ngắn hạn ngoại tệ cần phải được kiểm soát chặt chẽ theo hướng thu hẹp dần, nhất là trong bối cảnh tỷ giá và thị trường ngoại tệ được NHNN điều hành tương đối ổn định”, NHNN cho hay.
Trao đổi với phóng viên, đa phần giới chuyên gia đều có chung nhận định: Việc ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 24 sẽ giúp cụ thể hoá phương án và lộ trình kiểm soát cho vay ngoại tệ theo chủ trương của Chính phủ về hạn chế tình trạng đôla hoá trong nền kinh tế, từng bước thực hiện lộ trình chuyển dần từ quan hệ huy động - cho vay sang quan hệ mua - bán ngoại tệ. “Đây cũng là chủ trương và lộ trình hợp lý, vì không phải lần đầu tiên NHNN đề cập tới chuyện này. Và năm nay, dự thảo được công bố trước thời điểm hết hạn 31/12/2018 hơn một tháng cũng là điểm rất tích cực”, một chuyên gia chia sẻ.
Song vị này cũng nêu ý kiến, việc tách làm ba nhóm đối tượng như dự thảo sẽ là một khó khăn, đòi hỏi cần phải có sự phân loại rõ ràng, chi tiết về đối tượng cũng như mục đích vay.
Dự thảo mới cũng đã dỡ bỏ quy định về giới hạn thời gian đối với nhu cầu vốn vay ngoại tệ để thanh toán chi phí trong nước thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh hàng xuất khẩu. Điều này nhằm hỗ trợ DN và nền kinh tế tiết giảm chi phí vay vốn, hỗ trợ tăng khả năng cạnh tranh trong thương mại quốc tế, trong bối cảnh bị tác động bất lợi từ xu hướng bảo hộ thương mại toàn cầu tăng cao. Chính sách cho vay đối với nhu cầu này hoàn toàn không trái với chủ trương hạn chế đôla hoá của Chính phủ và NHNN do cấu trúc và cách thức cho vay đối với nhu cầu này không tạo ra bất kỳ hiện tượng đôla hoá nào đối với nền kinh tế (ngoại tệ không được đưa vào lưu thông mà quay trở lại ngay hệ thống ngân hàng).
Trao thêm “quyền” cho khách hàng
Một trong những điểm mới đáng chú ý tại Dự thảo là NHNN sửa đổi khoản 1 Điều 5 Thông tư 24 nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch mua bán ngoại tệ giữa TCTD với khách hàng. Thực hiện đúng cam kết về các nội dung truyền thông của NHNN liên quan đến Đề án hạn chế đôla hoá, đó là chuyển dần quan hệ vay - gửi sang quan hệ mua - bán ngoại tệ.
Theo đó, khách hàng vay có nhu cầu mua ngoại tệ để trả nợ vay có thể thoả thuận mua ngoại tệ tại chính TCTD cho vay hoặc TCTD khác không phải là TCTD cho vay. Đối với TCTD cho vay phải có trách nhiệm bán ngoại tệ cho khách hàng để khách hàng trả nợ khoản vay tại chính TCTD đó. Quy định này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho DN đi vay vì theo quy định hiện hành tại Thông tư 24 thì DN đi vay chỉ được mua ngoại tệ tại chính TCTD cho vay.
Nhìn nhận khách quan quy định này cũng tạo sự thông thoáng, đa dạng cho thị trường mua/bán ngoại tệ khi khách hàng được lựa chọn TCTD để mua ngoại tệ. Song quy định này vẫn tiếp tục quy định trách nhiệm của TCTD đã cho vay, vì khi khách hàng đề nghị mua ngoại tệ từ TCTD cho vay thì TCTD cho vay phải có trách nhiệm bán ngoại tệ cho khách hàng. Hay nói cách khác, khi thẩm định, quyết định cho vay ngoại tệ đối với khách hàng, TCTD cho vay vẫn phải tiếp tục thẩm định kỹ về nguồn ngoại tệ của khách hàng để trả nợ. “Đây cũng được xem xét là một điều kiện cấp tín dụng đối với khách hàng mà TCTD khi cho vay không được bỏ qua. Vì theo quy định này, trách nhiệm cuối cùng bán ngoại tệ cho khách hàng để trả nợ vay vẫn chính là TCTD cho vay”, NHNN cho biết.